Disa nga veprat e shkrimtarit për fëmijë Xhahid Bushati 

“Shpresoj tek Letërsia për fëmijë e të rinj, sepse shpresoj tek autorët që e shkruajnë atë…” –

-Intervistë me shkrimtarin për fëmijë e të rinj Xhahid Bushati-

            Bisedoi: Eraldo Harlicaj

Pavarësisht vargjeve që e rëndojnë mbi supe, e mospërkushtimi institucional ndaj kësaj letërsie që shkruan ky krijues, Profesor Xhahid Bushati ruan freskinë për t’i servirur lexuesve të tij të vegjël edhe shumë libra të tjerë. Ai është ndër ato shkrimtarë që i kanë kushtuar jetën letërsisë. Jo nga përfitimet, jo, pasi e di mirë se në Shqipëri nuk mbijetohet me letra ,por pasioni për të shkruar e mban gjallë, dashuria për letërsinë i jep forcë për të vazhduar përpara dhe koha e vërteton këtë. Që nga viti 1976, që hodhi në treg librin e parë ai nuk është ndalur më, pothuajse çdo vit e gjen profesorin me një libër të ri. Për të ardhmen ka shumë pikëpyetje që nga vlerat e vërteta e deri tek mësimdhënia, por ai është i bindur të vazhdojë misionin e tij, pasi skicat që mban në sirtare dhe planet bashkërendëse në palimpseste presin dritën e botimit. Së fundmi dhomës së trofeve i është shtuar edhe çmimi “Skënder Hasko” për librin me poezi “Foleja me ëndrra zogu, por çmimin më të madh Xhahid Bushati e ka nënshkruar me penën e tij. –

-Si e shihni ecurinë e Letërsisë shqiptare për fëmijë e të rinj?

Përgjigje: Kjo letërsi e ka një rrugë dhe mendoj se është e mbarë. Sepse ka autorë që i janë përkushtuar kësaj letërsie që është kaq e dashur. Tek ata autorë e kam shpresën. Por kjo letërsi nuk çmohet sa duhet. I mungon vlerësimi (qëndrimi), i mungon studimi dhe kritika letrare. Këto të fundit çuditërisht e bëjnë shkrimtarët dhe përgjithësisht është spontane. - Kush janë problematikat më të mëdha që has kjo letërsi në Shqipëri? Përgjigje: Problematika më e madhe është institucionale. Nga ana e institucioneve që e kanë për detyrë ta vlerësojnë, ka një heshtje e mosdëshirë. Kohët e fundit Ministria e Kulturës dha një grant për të botuar Antologjinë e Letërsisë për fëmijë e të rinj (2000-2014). Mendoj ishte një rreze shprese ose ogur i mirë. Por kur u promovua kjo antologji, nuk ishte i pranishëm asnjë punonjës i kësaj Ministrie. Problematike tjetër është se, e shohim si komercialitet shumë shtëpi botuese, po nga ana e këtyre të fundit pak, shumë pak botojnë letërsi për fëmijë e të rinj, veçanërisht libra shqip, kur krijuesit e talentuar nuk mungojnë. Ndërsa, rëndom në panaire, së paku këto pesë vjet, dëgjoj shprehjen famëkeqe: “Nuk ka prurje, etj., etj.) Një dukuri e tillë u manifestua edhe në Panairin e fundit të Librit, ku u premtua çmim për fëmijë dhe nuk u dha. Ishte një Panair mosmirënjohës dhe gënjeshtar në raport me librin shqip për fëmijë e të rinj. Në një festë libri, t’i mohosh librit shqip për fëmijë e të rinj çmimin, do të thotë të mos e njohësh atë. Turp të kenë!

-Fëmijët shqiptarë, a lexojnë letërsi me vlera të mirëfillta letrare? Këtu kam parasysh edhe përkthimet që i bëjnë shtëpitë botuese librave të huaj dhe autorëve bashkëkohor.

Përgjigje: Fëmijët, aktualisht, kanë probleme me leximin. Sepse, ka probleme vetë shkolla, kanë probleme bibliotekat. Aq më shumë ku librin e “sulmojnë” pa mëshirë celulari, komputeri (interneti, etj), filmi, etj. Në këtë problematikë të ndërlikuar, duhet ta thotë më shumë fjalën familja, pastaj shkolla. Mendoj që janë shumë larg këtyre problemeve të rëndësishme diturore e pedagogjike, me vlera e vizione për vendin tonë. Ndërsa për përkthimet që bëjnë disa shtëpi botuese, lënë për të dëshiruar dhe është e nevojshme të ketë dhe tavolina ku të diskutohet me seriozitet këto problem që agrravohen dita-ditës. Këto lloj përkthimesh ngjajnë si pazarhane, ku shet edhe gjëra të kalbura, por që, gjithsesi të sjellin fitim.

- Kush janë autorët më të mirë shqiptarë për fëmijë, sipas jush?

Përgjigje: Sigurisht janë shumë. Një gjë është e vërtetë: ata janë dhe mbeten thellë në kujtesën time, gjurma e tyre për mua është udhërrëfyese dhe dritësuese. Ata u ngjajnë margaritarëve dhe letërsisë shqipe për fëmijë e të rinj i kanë dhënë përherë dritë. Kjo dritë do të ndriçojë, sa të ketë frymë njerëzimi.

- Ju keni mbaruar specializimin për kritike letrare, a ekziston kritikë e mirëfilltë letrare në vendin tonë? Nëse po, në çfarë niveli e shihni atë?

Përgjigje: Po është e vërtetë. Ajo më ndihmon edhe sot e kësaj dite. Ishin profesorë të nderuar ata që na jepnin leksionet. Kam nderim dhe i respektoj sa here që i përmend. Kritike letrare ka. Por më shumë është didaktike e recensionale. Mungojnë studimet, vërtet mungojnë. Është për të ardhur keq.

-Për vite me radhë jepni mësim. Në qoftë se do të bënit një krahasim ndërmjet brezit të ri dhe atë më të vjetër, ku qëndrojnë dallimet kryesore ndërmjet tyre?

Përgjigje: Unë e kam dashur këtë profesion. E kam të trashëguar edhe brenda familjes. Mësuesit që më kanë dhënë mësim, unë i kujtoj të gjithë. Kanë qenë të përkushtuar dhe të devotshëm, ndonëse figura e tyre nuk është e vlerësuar aq sa duhet. Mendoj, se edhe brezi im është i përkushtuar. Mbase mund të jetë brezi i fundit i këtij përkushtimi diturak në shërbim të gjeneratave. Duke mos qenë mohues, them që për brezat e mësuesëve që janë aktualisht dhe ato që po vijnë, rrugën e tyre po e ‘qëndisin” me shumë pikëpyetje. Jo më kot, sot dëgjon një refren të mërzitshëm e prozaik: “Reformë, kredite e testim”. Po t’i përkthesh në shqip: paaftësi. Arsimi ynë ka nevojë për përgjegjësi. E theksoj: përgjegjësi, dhe kjo është individuale dhe duhet të japësh llogari.

- Keni shkruar 34 libra për fëmijë. I fundit në vitin 2014. Bile, para një jave u nderuat me çmimin letrar “Skënder Hasko”, si libri më i mirë në gjininë e poezisë për vitin 2014. A do vini me një libër të ri së shpejti?

Përgjigje: I jam përkushtuar kësaj letërsie. Jeta ime si krijues është gdhendur në këto libra e në librat që kam dëshirë të botoj. Deri në frymën e fundit do të jem pranë kësaj letërsie që për mua është e shtrenjtë. Mendoj se për 2015 dëshiroj të botoj një libër me vjersha, si dhe me studime me autorë nga letërsia për fëmijë e të rinj. Shpresojmë…

-Libri më i dashur për ju, nga ato që keni shkruar ?

Përgjigje: Nëna i do të gjithë fëmijët njësoj. Unë lexuesin e kam të shenjtë, ndaj dhe letërsia ime që përpiqem të bëj është e shenjtë. Kështu gjithnjë e konsideroj atë.

- Pse keni zgjedhur të shkruani për fëmijë? A i qëndroni thënies se, Letërsia për fëmijë është më e vështirë?

Përgjigje: Siç duket Zoti më ka thënë e më ka thirrë që t’i shërbej letërsisë për fëmijë e të rinj me talentin tim, me atë talent aq sa e kam. Letërsia për fëmijë e të rinj është e vështirë. Me të duhet të merren të talentuarit.

- Libri i parë që keni lexuar dhe çfarë i rekomandoni fëmijëve për të lexuar?

Përgjigje: E kujtoj dhe tani, quhej “Lipka dhe panja”. Unë nuk jam njeri që rekomandoj. Unë për vete librin e kam të dashur e të shtrenjtë. Unë s’e heq kurrë nga dora. Nga mençuria e librit kanë dalë mençuritë e tjera. Një gjë të mos harrojnë fëmijët: Të mos djegin etapat e fëmijërisë, pra në çdo moment ta jetojnë moshën dhe të lexojnë librin e moshës së tyre. Më vonë do ta kuptojnë, se ç’vlera ka mosha e tyre në çdo etapë.

- Ç’ mendim keni për "shkrimtarët e facebookut"?

Përgjigje: Me facebook nuk mund të bëhesh as shkrimtar dhe s’mund të bësh as letërsi. Një rrugë e tillë tregon mënyrën se si e djeg moshën tënde, dëshirat dhe ëndrrat. Kështu djeg edhe kohën. Jo më kot thonë: “Pasha kohën!” Gjërat e çmueshme dhe të shtrenjta që të japin identitet dhe personalitet, kurrën e kurrës nuk duhet t’i djegësh. Nuk është mirë të bëhesh inkuizitor i vetvetes.

Jeta dhe krijimtaria letrare e autorit Xhahid Bushati

Xhahid Bushati ka lindur më 17 maj 1953 në qytetin e Shkodrës. Ka mbaruar studimet e larta në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi”, në fakultetin Gjuhë shqipe-letërsi. Specializimin pasuniversitar e mbaron në Tirane për kritikë letrare, ku mbron temën: “Letërsia fantastiko-shkencore dhe fëmijët”.Për shumë vite ka punuar mësues. Më vonë punoi 15 vjet si gazetar i Departamentit të emisioneve artistike në Radio Shkodra, Shkodër. Aktualisht punon mësues i lëndës Gjuhë shqipe-Letërsi në Medrezenë “Haxhi Sheh Shamia”.Që nga viti 1986 e deri në vitin 2010 ka qenë pedagog i jashtëm i Lëndës letërsi për fëmijë (për C.U. dhe C. Parashkollor) pranë Departamentit të Letërsisë në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi”. Kohët e fundit është zgjedhur dhe N/ kryetar i Shoqatës së pavarur të shkrimtarëve të letërsisë për fëmijë e të rinj shqiptarë. Xhahid Bushati është i pranishëm me botimet e tij nëpër të gjitha revistat e fëmijëve, jo vetëm në Shqipëri, por edhe në Kosovë, Maqedoni e Ulqin. Para dhe pas vitit 1990 është nderuar me çmime kombëtare në konkurset letrare-artistike që janë organizuar nga Ministria e Arsimit dhe e Kulturës, nga Shoqata e pavarur e Shkrimtarëve të letërsisë për fëmijë e të rinj, si dhe nga organet e ndryshme letrare-artistike.Shkruan prozë dhe poezi, pjesë për kukulla, merret me publicistikë e studime të letërsisë për të rritur e fëmijë, etj., por kryesisht i është përkushtuar fushës së letrave për fëmijë. Ai ka botuar 34 libra dhe është nderuar me shumë çmime.

Përgatiti: ERALDO HARLICAJ

Shkodër, shkurt, 2015