FALËNDERIM…
… nga
Xhahid Bushati
Të nderuar miq!
Falënderimi im është i pafund për Ju
dhe për të gjithë miqtë e tjerë, që sigurisht, në ditët e ardhme do të shtohen!
Gjithashtu Ju falënderoj, që keni gjetur kohën, duke i keni hyrë në “hise”
kohës suaj të çmueshme dhe keni lexuar shkrimet e mia të publikuara në këtë BLOG.
Ky BLOG është hapur me insistimin e disa miqve, sigurisht, të mirë, ashtu siç jeni edhe JU. Ndoshta, ata
janë motivuar nga përvoja ime e parreshtur në fushën e letërsisë për fëmijë e
të rinj për rreth 40-vite, që edhe sot e kësaj dite është e parreshtur…
Ndoshta, ata janë motivuar se një krijues që shkruan për fëmijë e të rinj ka
për t’i thënë diçka kësaj bote, pavarësisht se unë ngjaj si një pikë uji. Edhe
pika e ujit, ndodh…, që është e vlefshme. P.sh. pyeteni një lule që është e
etur prej disa ditësh… se ç’mund të thotë ajo. Shumë gjëra përmes rrënjës, erës
së këndshme, ngjyrës dhe fëshfëritjes… i thotë dita-ditës ajo për pikën ‘e
artë’ të ujit… Pa përmendur këtu përrallën e famshme “Pika e ujit” të
shkrimtarit të talentuar Naum Prifti.
Një jetë kam që merrem me këtë
letërsi...
Para
disa vitesh, jam specializuar për kritikë letrare në këtë fushë. Deri tani kam
botuar mbi 30 libra për parashkollorë dhe shkollorë. Nuk dua të përmend çmimet.
Aktualisht botoj poezi, tregime, përralla etj.,
nëpër revista të ndryshme për fëmijë në: Shqipëri, Kosovë, Maqedoni.
Botoi artikuj studimorë e publicistikë në gazeta, buletinë e revista shkencore
e letrare të ndryshme. Kam patur fatin të punoj rreth 15 vite gazetar në një
radio lokale të qytetit tim. Ky ‘zanat’ më ngacmon dhe s’më lë rehat edhe sot e
kësaj dite. Kështu që, krahas paraqitjes së problematikës delikate, të
larmishme e të ndërlikuar, si dhe vlerave të kësaj letërsie, e cila i flet të
sotmes dhe të ardhmes dhe, që është tharmi i këtij BLOGU; unë herë pas here
do të publikoj dhe shkrime të tjera studimorë, krijimtari letrare, si dhe ata që
flasin për përditshmërinë e realitetit shqiptar. Më shqetëson një fakt i
përditshëm: secili prodhon një ‘realitet’. Por askush nuk e ‘peshon’ me
realitetin ekzistues. Askush nuk mendon, si janë këto marrëdhënie, sa kontrast
bëjnë, si mund të integrohen, etj., etj. Me veprimet tona, fjalët, sjelljet,
etikën, gjykimet,… vazhdojmë të prodhojmë ‘realitetin’ - siç duam ne. Edhe pse na
ngjan si mall i vjetëruar. Këtë s’e kuptojmë. Ngulim këmbë se ky është më i
miri. Nuk mendojmë për standartin e shoqërisë ku jetojmë. Nuk i mendojmë nivelet
ku duam të arrijmë. Vazhdojmë të shesim mend… edhe atëherë kur s’kemi mend. Ky
‘realitet’ i krijuar individualisht, shfaqet me vetëgjyqësi, me standarte të
ulta shpesh mjerane, larg civilizimit. Hapësirat e vobegta rurale bëjnë që
rrezet e shpresës të jenë të largëta, nganjëherë tepër të largëta...
Në
jetën e përditshme, nësa ‘udhëtojmë’ me këtë ‘realitet’ vërejmë se na mungojnë
disa tipare që lidhen me vlerat e personalitetit dhe dinjitetit, si: motivimi
dhe këmbëngulja, sinqeriteti dhe drejtësia, besueshmëria dhe kreativiteti, dija
dhe shpërdorimi, buzëqeshja dhe vetëdija… Kështu, për rrjedhojë, bëhet i largët
virtyti dhe gëlon si grami vesi. Po kujtesa?.. Përse kërkojmë të humbasim
kujtesën?.. Te kjo fjali e fundit më kujtohet teksti gjurmëlënës i U. Ecos
drejtuar të nipit të tij. Lexojeni këtë testament që Ecoja i flet njerëzisht e
sinqerisht kohës që po jetojmë. Lexojeni… dhe me siguri do të krijoni realitet
tjetër…
Kështu… menduam… së bashku me miqtë
e mi të vegjël Almirin e Elasaidin, që janë autorët e fotografive, si dhe me kolegun tim,
Bendisin që kujdeset me shije e fantazi për BLOGUN tim, të publikojmë, herë pas here, një cikël esesh të
titulluara: “Udhëkryq”. Këtij cikli i paraprin eseja, që e kemi quajtur: ‘Pamje të trishtuara…’
Lexim dhe shikim të këndshëm!..
Rubrika:
Udhëkryq…
Xhahid
Bushati
Pamje të trishtuara…
-Ese-
Po zbardh. Zbardhje të tilla, të
magjishme, të mistershme, të befta e mahnitëse, janë të zakonshme në qytetin
tim. Se qyteti im ka zë dhe shpirt poeti, qan e trishtohet në heshtjen e tij.
Kjo
zbardhje lajmëron një diell shprese… Kur shumë sy janë në gjumë, ata janë
zgjuar…Kur shumë sy ëndërrojnë…, ata ecin me hapa të pazhurmë. Udhëtojnë me një
dëshirë të përjetshme: të mos diktohen, të mos i trembin, t’i lënë rehat në
shtegtimin e tyre... Ngarendin e ngarendin në varg: të urtë, të paqtë, të
heshtur, të lodhur, të dërmuar e të stërmunduar… I gjithë karvani me sy të
xhamtë ka një pikëvështrimi… Shumë sy në një sy…, por jo sy ciklopi.
Janë
ca qenë nga qentë e qytetit tim që vrapojnë drejt kazanëve të plehrave. I
shohim çdo ditë, pavarësisht se kur zgjohemi. I shohim dhe… tundim kokat, zëmë
hundët me shami, manifestojmë shenja mosdurimi, kërcitje dhëmbësh, nervozizëm,
ofshajmë, mallkojmë, shajmë pa kriter, mendojmë: “Ah, sikur të isha unë (!)…” -
dhe ikim, ikim… indiferentë.
Vazhdon
të zbardhë. Në qytetin tim, hershmëria e mëngjesit të një ditë (të çdo dite)
fillon me ngrënien e ushqimit në kazanët e fëlliqur, ku kutërbon era neveri e
ku vjen të nxjerrësh zorrët. Të parët janë këta qenë rrugaçë, endacakë, pa tapi
e pa pronarë, shëtitës të paadresë, të braktisur, të përbuzur e pa mbrojtje. Ky
akt që është në zgrip të jetës e që tenton të shuajë urinë, më kujton ca vargje
migjeniane, që thonë: “të mbetunat e flliqta rrethepërqark tryezës / mbi të
cilat hangri darkën një qen i pamshirshëm / me bark shekulluer, gjithmon i
pangishëm”.
Janë:
të pagjumë e të përgjumur, të pa larë e të rreckosur, të lodhur e si të dehur.
Ecin karvan. Ruhen dhe janë vigjilentë: nga një shkelm i papritur, fyerje
cinike, nga një tallës që s’di të buzëqesh e të laj dhëmbët… Shpesh ndalen e
pushojnë, e shurrojnë… Shpesh mbështesin kokat te njëri-tjetri, si te fjala
‘shpresë’. E kuptojnë se, është një kujtim i vjetëruar. As malli s’i zë më për
të. Pastaj i kap një inad, ndërsehen me njëri-tjetrin, angullijnë e gjakosen,
shamatohen e pajtohen…
Netët
i kalojnë kuturu rrugëve. Pa leje, pa këshilla, pa porosi, fjalë përkëdhelëse e
dashurie. Nuk duan t’ia dinë as për makinat luksoze që thyejnë trimërisht
rregullat më elementare të qarkullimit rrugor. Ecin... Nuk janë kuriozë të dinë
si shihet dielli përmes xhamave të zinj.
Ecin… Nuk duan t’ia dinë as dhe kur deputët i tregojnë ‘muskujt’ njëri-tjetrit
në kuvend në emër të drejtësisë por që tregojnë se janë të aftë të pasurojnë
banalitetin e gjuhës shqipe. Ecin… herë në grup, herë karvan, herë të
shpërndarë, herë të çoroditur, herë-herë sylotuar…
Janë këta qenë, sa trimoshë aq dhe
frikacakë, sa militantë aq dhe dështakë, që kanë dëgjuar për disa shoqata
bamirësie e për të tjera në mbrojtje të tyre. Edhe ata fort mirë e dinë se
dramca e bukës qëndron rehat vetëm në sqepin e një zogu.
Megjithatë, aty, pranë atyre
kazanëve jetëdhënës, ata i thonë njëri-tjetrit:
-Të nesërmen duhet të zgjohemi më
herët…
-Po ne zgjuar ishim. Ne nuk flemë…
-Kështu them unë, dhe pikë! – tha
qeni plak duke ruajtur monopolin e pushtetit. Ose, përndryshe… ndërrojmë kazan!
Veçse ama, shtrëngoni b… Të lehurat do t’i ruani vetëm për vitin elektoral.
-Prapë të ecim, prapë të kërkojmë…,
prapë… U lodhëm. Jemi mësuar më këtë kazan. Këtu kemi kaluar fëmijërinë. E
njohim, na njeh. Nuk prishet miqësia. Të mos e tradhtojmë. Tradhëtia të
dënon!..
-Po sikur të vëmë gurin në rrallë..?
– pyeti papritur një qen, që në karvan rrinte i fundit gjithmonë.
-Jo më kot je i fundit i karvanit.
Je dhe i prapambetur. Kot nuk të thonë: qen! Iku koha e gurëve, është koha e
tritolit, e selenciatorit dhe e ndarjes së territorit…
-Dëgjo ti, fundi i karvanit… Një
fjalë e urtë që shëtit këtyre ditëve thotë: Mos u ruaj nga qeni, por ruaju nga
njeriu!
-Po ne jemi të lirë…
-E vërtetë! Por ti s’ke derë. Edhe
liria ka derë… E derë do të thotë strehë, kufi…
-Po besën tonë, ku e le?..
-Për cilën besë e ke fjalën?!.. Te
kazanët nuk ekziston fjala besë. Këtu kush zgjohet më herët, ha më herët;
ndryshe rri bythëjashtë...
-E, çdo të thotë kjo?
-Kacafytje, grindje, kaos, rrëmujë…
I dobti rri pa ngrënë, i dobti rri pa emër…
-Më mirë i dobët dhe me dietë…
-Është e vërtetë, jemi moda e
fundit. Me ne, asnjë top-model, nuk bën shoping, - qeshi një qen dhe ulëriti
tmerrueshëm.
-Shëëëët, mos leh e mos fol, se
dikush po vjen…
Një makinë e vonuar frenoi frikshëm.
Hapi xhamin dhe hodhi pesë qese me plehra. Erdhi si rrufeja dhe iku si
vetëtima. Harroi se ku i hodhi qeset. Tri ranë
jashtë kazanit, një brenda, kurse e katërta tronditi kokën e një qeni,
që mezi mbahej në këmbë. E trembi, e lëndoi te veshi dhe qeni angulliti
vajtueshëm.
-Bëhu trim dhe mos u përul! Ndero
qesen! E di apo s’e di: para plagës, vjen ushqimi.
-Shëëëët, mos leh e mos fol, se
dikush po vjen…
Ishte një grua. Ishte e moshuar.
Mezi mbahej ajo, e mezi mbante qesen.
-Mos
u trembni, bijtë e nënës! Nëna nuk tremb askënd. Në qese ka një tas me fasule.
E kam bërë me shije dhe me talentin tim shtëpiak. Fasulet i kam bërë me mish.
Nuk m’i hëngrën asnjë nga familja. Patën kaq shumë pretendime sa u zunë edhe me
njëri-tjetrin. Më shumë fliste nusja e djalit. Ajo më tha pa pikë turpi: ‘Mama
je duke na ndotur ambientin e shtëpisë’. Jo vetëm që s’hëngri asnjë kokërr, po
s’pati kohë edhe t’i hidhte në kazan. E prisnin dy shoqe për kafe e për
thashetheme. Eh, si ishin parfumosur! Ngjanin si manekine. I njoh mirë, se jam
bij rrobaqepësi. Erdha vetë. Si më e reja e shtëpisë. Hani bijtë e mi! E ka
bërë nëna më dashurinë e zemrës!..
Me të ikur plaka fjalëëmbël, qentë
sulmuan qesen. E shqyen dhe nuk lanë kokërr në të. Eh, ç’të bën kokrra e
fasules!..
Qentë u mblodhën përsëri. Prisnin… U
gëzuan në heshtje, kur panë se po vinte një plak. Mbante dy qese të mëdha.
Plaku ishte i fortë dhe tërrt nuk i bënte syri. Hodhi me forcë qeset dhe u
shpërndanë… sa andej-këtej një mori kockash.
-Pasi t’i hani, do të më uroni, - u
tha plaku qenëve, të cilët s’ia varën, por u sulën si të tërbuar kush e kush të
rrëmbente kockën më të madhe. – Kush ha kocka shumë, është kockëfortë. Kështu
ka ndodhur edhe në familjen tonë, prandaj jemi familje boksierësh. E kemi
traditë. Me siguri, edhe ndonjëri nga ju mund të bëhet… boksier…
Plaku qeshi me vete dhe u largua.
Pastaj erdhi dikush… Edhe një tjetër, edhe një tjetër… Kështu me radhë erdhën
plot të tjerë… Dhe kështu orët kalonin… Qentë nuk mërziteshin. Egërsoheshin,
sulmonin njëri-tjetrin dhe argëtoheshin… Pas luftës vinte paqja e pas paqes
vinte lufta…
Dikush po vjen…
Qentë trembeshin, largoheshin,
afroheshin, ngazëlleheshin, trishtoheshin…
-Po mbushën kazanët. Dita e Qeseve!
Sa mirë! Për fukaranë! Ushqim për sot dhe për nesër… Atëherë, të betohemi: Të
ruajmë kazanët!
-…
-Pse s’flisni?..
- Endacakët e kanë humbur betimin e
besimin…, sepse kanë humbur dhe vetveten, - foli me zë të dobët një qen
veshëshkurtër e bishtshkurtër.
-…
-Pse heshtni? Pse nuk flisni?..
-Unë
jam një qen tragjik, - foli njëri prej tyre që nuk desh të identifikohej. Në të
shumtën e rasteve bëhem “kurban” nga ‘moskujdesia’ e shoferëve të alkoolizuar,
të celularizuar, të droguar e kapadai. E, ashtu rri në mes a në qoshe të rrugës
tërë ditën e ditës… Këtë pamje
tronditëse e cfilitëse e shohin të gjithë, dhe ikin, ikin… indiferentë.
No comments:
Post a Comment